Schrijven Met Licht
Wat is Vuurwerk?

Om de juiste instellingen van de camera te kunnen doen, moeten we stilstaan bij wat siervuurwerk eigenlijk precies is en wat we willen fotograferen.

De kleurenpracht van een vuurpijl of fontein ontstaat door ontsteking van een poedermengsel waarin zich componenten (metalen) bevinden die bij verbranding een bepaalde kleur genereren. Deze brandende poederkorrels worden weggeschoten en als bewegende vuurbolletjes trekken ze strepen door de nacht, waardoor mooie motieven in de donkere lucht ontstaan.

Een goede foto van vuurwerk moet dus deze vuurstrepen vastleggen en ook de kleuren ervan. Om hierover zoveel mogelijk controle te hebben, is het raadzaam de belichting van de camera (sluitertijd, diafragma, ISO) handmatig in te stellen.

Sluitertijd

Om de strepen van het vuurwerk goed vast te leggen moet de sluitertijd niet te kort zijn. Zou u een sluitertijd van 1/100s gebruiken, dan zal de foto sterk onderbelicht zijn en zullen de kleurstrepen nauwelijks zichtbaar zijn.

De praktijk heeft geleerd dat een sluitertijd van 1 tot 2 seconden de beste resultaten geeft. De kleureffecten en de beweging van het vuurwerk worden dan optimaal geregistreerd. Een dergelijk lange tijd heeft wel tot gevolg dat gebruik van een statief noodzakelijk is, of in ieder een goede ondersteuning voor de camera. Hoewel de neiging bestaat om de ontspanknop gedurende de hele belichtingstijd ingedrukt te houden, hoeft u dit toch maar heel even te doen. De camera regelt de sluitertijd zelf wel (mits geen Bulb). Om de beweging van de camera helemaal uit te sluiten is een afstandsbediening een nuttig accessoire.

De zelfontspanner is niet echt geschikt, omdat u niet weet of er over 2 seconden of mogelijk zelfs 10 seconden een vuurwerkbloem te zien zal zijn.

Diafragma

De automatische belichting van een camera zal proberen om de achtergrond van de vuurwerkfoto helder te krijgen. Dat is echter niet de bedoeling en daarom is een handmatige regeling noodzakelijk. Normaal gesproken zou bij de duisternis buiten het diafragma groot gekozen worden, bijvoorbeeld f/2.8. Bij vuurwerk bewijst een waarde van f/8 betere resultaten op te leveren. De vuurwerkstrepen zijn dan mooi begrensd en hebben de goede kleur. Bij grotere openingen kan de gloed te veel zichtbaar zijn. Bovendien leveren lenzen bij f/8 scherpere foto's op dan bij de volle lensopening.

Ruis

Heeft uw camera de optie Ruis onderdrukken bij lange sluitertijden, dan kunt u deze aanzetten om een zo ruisvrij mogelijke foto te krijgen. Dit heeft wel tot gevolg dat u niet kort achter elkaar foto's kunt nemen.

Bij ruisonderdrukking wordt na het nemen van de foto namelijk een berekening uitgevoerd die net zo lang duurt als de gebruikte sluitertijd. Bij een sluitertijd van 1 seconde, kunt u dus gedurende 1 seconde na het dichtgaan van de sluiter geen foto nemen. De kans bestaat dat u dan net een mooie "explosie" mist.

Om iets alerter te kunnen reageren op onverwacht vuurwerk, kunt u de optie Ruisonderdrukking uitzetten. U krijgt wel meer ruis, die u er later in een fotobewerkingsprogramma nog gedeeltelijk kunt uithalen.

Het is ook mogelijk een foto te nemen met de instelling Bulb (zie de handleinding van uw camera). De sluiter blijft dan net zo lang open als u uw vinger op de ontspanner houdt. U kunt dan mogelijk meerdere "bloemen" en fonteinen op één foto vastleggen. Ondanks het gebruik van een statief moet u bij deze methode toch oppassen voor beweging van de camera.

Gevoeligheid en Witbalans

Net zoals bij de keuze van het diafragma, zou men gezien de lichtomstandigheden, kiezen voor een hoge gevoeligheid. Hierdoor ontstaat echter onevenredig veel ruis. ISO 100 voldoet in de meeste gevallen.

In de onderstaande tabel treft u een overzicht van enkele combinaties van sluitertijd, diafragma en gevoeligheid.

Sluitertijd 1 tot 2S 1 tot 2S
Diafragma f/8 tot f/11 f/11 tot f/16
Gevoeligheid ISO 100 ISO 200

Laat de witbalans van de camera gewoon op automatisch staan. De kleurtemperatuur van het licht van het vuurwerk en de omgeving is zo wisselend, dat een vaste instelling tot vreemde resultaten kan leiden.

Scherpstelling en Brandpuntafstand

Vuurwerk zorgt voor voldoende contrast en ondanks dat de omgeving donker is, kan de autofocus zorgen voor een juiste en snelle scherpstelling. U kunt ook handmatig instellen. Omdat het vuurwerk zich in het algemeen op grote afstand afspeelt, kunt u het scherpstelpunt van de lens op oneindig zetten.

De vraag welke lens u moet gebruiken is minder eenvoudig te beantwoorden. Met een groothoed (f<36mm) bestrijkt u een groot van de lucht en is de kans klein dat u eendeel van een vuurwerkbloem of een fontein er niet opstaat. Zeker als het vuurwerk niet georganiseerd is en de voorspelbaarheid klein, junt u beter een korter brandpunt toepassen en de gewenste "explosies" er later uitsnijden in een fotobewerkingsprogramma. Als de camera voldoende pixels heeft, kunt u ondanks deze uitsnede toch nog een aardige afdruk maken. Voor een redelijke afdruk van 20 bij 15 cm hebt u slechts 1200 bij 900 pixels nodig.

Wilt u echter veel detail, dan kunt u een telelens gebruiken met brandpunten van 150 tot 300 mm. U moet dan vooraf wel weten waar het vuurwerk tot ontploffing zal komen. Omdat u met een statief werkt, kunt u met een telelens niet snel inspelen op een afwijkende locatie. Helemaal inzoomen is dus niet echt praktisch. Bovendien zijn consumentenlenzen in het uiterste zoombereik niet altijd even scherp.

Nabewerking

Op het lcd-schermpje van uw digitale camera, zien de meeste vuurwerkfoto's er fantastisch uit. Scherpte en aanwezigheid van hinderlijke rook zijn echter niet te beoordelen.

Als u de foto's op 100% beoordeelt in uw fotobewerkingsprogramma, dan zal een groot percentage direct in de prullenbak kunnen. De resterende foto's kunnen nog een beetje opgepoetst worden.

De belichtingscorrectie Niveaus (Levels) kan wonderen verrichten met het donkerder maken van de achtergrond, waardoor ook de zichtbaarheid van rook wordt verminderd en de kleuren worden versterkt.

Met de optie Curven kunt u kleuren nauwkeurig corrigeren en het contrast verhogen. Een leuk "grapje" is het verschuiven van de Kleurtoon (Hue) van de foto. Zo kunt u rood vuurwerk eenvoudig paars of groen maken.

Met verzadiging (Saturation) kunt u de kleuren nog intensiveren, al is enige terughoudendheid hierbij op zijn plaats, omdat bij sterke aanpassingen detail verdwijnt.

Tegenwoordig hebben de nieuwste fotobewerkingsprogramma een optie om ruis te verwijderen. Dit gaat echter vaak gepaard met verlies van detail. Probeer dit dus te voorkomen door lage ISO-waarden te gebruiken en eventueel ruisonderdrukking op de camera.

RAW

Wilt u achteraf de meeste controle over het eindresultaat, dan is het raadzaam om vuurwerkfoto's te nemen in RAW. Belichting, kleur en ruis zijn bij de conversie tot op een zekere hoogte nog aan te passen. RAW-bestanden zijn echter wel groot en vergen soms langere schrijftijden op de camera.

Conclusie

Een digitale camera is het ultieme gereedschap om foto's te nemen van vuurwerk. U kunt direct zien wat het effect is van bepaalde instellingen en ze snel aanpassen om alsnog een reeks goede foto's te maken. Experimenteren mag, maar denk aan de "basisregels" om het slagings-percentage op een redelijk niveau te houden.

Voorinstelling

Hebt u geen camera met handmatige instellingen voor belichting en scherpstelling, dan kunt u mogelijk werken met een voorinstelling op de camera, die bedoeld is voor bliksem of vuurwerk. Kijk hiervoor in de handleiding of blader in het cameramenu met scènemogelijkheden. Ontbreekt hierin vuurwerk als scène, dan rest u niets anders dan de camera op Automatisch in te stellen en met behulp van een statief of andere ondersteuning gewoon op goed geluk foto's te nemen, wat mogelijk toch nog enkele leuke plaatjes oplevert.

Vuurwerkfotografie

Dit verhaal heb ik overgenomen uit FOTO idee, nr 4-2005. Het staat ook in de nieuwste editie van Computer Idee zomer 2006.

Van Computer Idee heb ik, bij hoge uitzondering, toestemming gekregen om dit te plaatsen op mijn website.

Copyright - Schrijven Met Licht.nl | Fotograaf Janny Louters